مفصل زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است که ران را به ساق پا پیوند می‌دهد. با توجه اینکه این مفصل از بدن فشار زیادی را تحمل میکند، دچار مختلفی میشود که یکی از این مشکلات سندرم پلیکا است. سندرم پلیکا عارضه‌ایی است که باعث التهاب لایه پوشش دهنده داخل مفصل زانو میشود و علائم مختلفی مانند درد زانو، صدای تق تق در زانو و … را به همراه خواهد داشت. ما در ادامه این مقاله دلایل ایجاد این سندرم و همچنین روش‌های درمان آن را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
پلیکا چیست؟
پلیکا اصطلاحی برای توصیف چین ایجاد شده در لایه پوشش‌دهنده مفصل زانو است. لایه داخلی پوشش‌دهنده مفصل زانو شبیه به آستین یا غلاف بافتنی بوده که از بافت سینوویال، یعنی ماده نازک لغزنده‌ای تشکیل میشود و تمام مفصل را پوشش می‌دهد. در زانو چهار چین سینوویال پلیکا وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که فقط یک پلیکای زانو، یعنی پلیکای داخلی دردسرساز باشد. پلیکای داخلی به سر تحتانی کشکک زانو متصل بوده و در کنار زانو کشیده میشود تا به سر تحتانی استخوان ران در کنار مفصل زانو، در نزدیک‌ترین نقطه به زانوی دیگری متصل شود. بسیاری از ما نزدیک به (50 ـ 70 درصد) پلیکای میانی داریم، اما این پلیکا مشکلی را برای‌مان ایجاد نمی‌کند. سندرم پلیکا باعث زانو درد در زمان انجام فعالیت به‌ویژه در بالا و پایین رفتن از پله‌ها شده و گاهی همراه با گرفتن یا قفل شدن زانو نیز خواهد بود.
دلایل ایجاد سندرم پلیکا زانو
زمانی که پلیکاری داخلی ملتهب و تحریک شود، سندرم پلیکا ظاهر میشود. پلیکای زانو گاهی بین استخوان‌های زانو گیر می‌افتد و تحت فشار قرار می‌گیرد یا زیر استخوان ران گیر کند و در نهایت در صورت درمان نشدن سخت و غیر منعطف خواهد شد. از دلایل ابتلا به این سندرم عبارتند از:
- آسیب دیدن زانو
- ضربه مستقیم
- حرکات مکرر زانو
- افزایش ناگهانی فعالیت‌ها
- خمیدگی طولانی‌مدت
- بیماری‌های زمینه‌ای زانو مانند آرتروز
- ضعف عضلانی
علائم سندروم پلیکا
- قفل کردن زانو
- ناپایداری زانو
- زانودرد
- تشدید درد در اثر فعالیت
- تق تق صدا دادن یا صدای از جا درآمدن زانو
- ورم
- کاهش حرکت زانو
تشخیص سندروم پلیکا زانو
برای تشخیص سندروم پلیکا زانو پزشک ابتدا از معاینه بالینی شروع میکند و همچنین در صورت زیاد بودن درد ممکن است از MRI برای کمک به تعیین منشا درد استفاده کند.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که علائم درد و ورم وجود داشت یا دامنه حرکتی زانو کاهش پیدا کرده باشد باید به متخصص زانو مراجعه کنید.
درمان سندرم پلیکا زانو
برای درمان سندرم پلیکا تمرکز روی کاهش التهاب چین‌های سینوویال است. بسیاری از بیمارانی که به سندرم پلیکا مبتلا هستند ظرف 6 ـ 8 هفته با انجام یک دوره درمان فیزیوتراپی بهبود خواهند یافت و نیازی به جراحی ندارند. از جمله روش‌های درمانی که برای درمان سندرم پلیکا زانو استفاده میشود، عبارتند از:
استراحت
بیمار باید به زانو استراحت دهد و فعالیت‌های تشدید کننده درد مانند دوچرخه‌سواری و دو را انجام ندهد تا سندرم پلیکا برطرف شود.
استفاده از یخ یا کمپرس سرد
استفاده از کمپرس سرد کاهش درد و التهاب را به همراه دارد. به یاد داشته باشید که نباید یخ را طولانی مدت روی زانو خود نگه دارید و باید کمپرس سرد را هر سه ساعت یک‌بار، به مدت 15 دقیقه روی زانو قرار دهید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی روشی است که بسیاری از پزشکان برای درمان سندرم پلیکا زانو آن را توصیه خواهند کرد. در فیزیوتراپی یمار و متخصص فیزیوتراپی با همفکری یکدیگر طرح درمانی را برای دستیابی به اهداف خاص تهیه می‌کنند. فیزیوتراپیست راهبردهای درمان را برای یکی از حوزه‌ها یا تمام حوزه‌های زیر انتخاب میکند:
درمان دستی
فیزیوتراپیست درمان‌های دستی را برای حرکت دادن عضله‌ها و مفصل‌ها انجام می‌دهد تا قدرت و حرکت، به‌ویژه در زانو و مفصل ران بهبود پیدا کند.
کشش عضله همسترینگ
عضلات همسترینگ گروهی از عضلات هستند که پشت ران از لگن تا ساق پا کشیده شده‌اند که برای خم کردن زانو از از آن‌ها استفاده میشود.در صورتی عضلات همسترینگ دچار خشکی شده باشند فشار بیشتری به جلوی زانو، یعنی محل قرارگیری پلیکا وارد خواهد شد به همین جهت متخصص فیزیوتراپی چند حرکت کششی را به بیمار آموزش می‌دهد که برای شل کردن عضلات همسترینگ مفید است.
اولتراسوند تراپی
اولتراسوند مدالیته‌ای درمانی بوده که حرارتی عمقی را از طریق تولید کردن امواج صوتی تولید میکند. از مزایای اولتراسوند میکرو ماساژ بافت نرم، افزایش انعطاف‌پذیری، بهبود فرایند التیام بافت و بهبود خون‌رسانی موضعی در ناحیه درمان و در نهایت تسکین درد است.
تقویت عضلات چهارسر
با توجه به اینکه پلیکا داخلی به‌طور غیرمستقیم به عضله چهارسر متصل است، فیزیوتراپیست با انجام اقداماتی مانند حرکات منقبض‌کننده عضله چهارسر، بالا بردن پا در حالت صاف، پرس پا، مینی اسکات، شنا، دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی یا استفاده از دستگاه اسکی فضایی باعث تقویت این عضلات میشود.
دیاترمی موج‌کوتاه
در مواردی ممکن است فیزیوتراپیست برای درمان سندرم پلیکا زانو از دیاترمی موج‌کوتاه استفاده کند. دیاترمی موج‌کوتاه یک مدالیته حرارتی عمق است که در آن از گرما برای تسکین درد استفاده میشود. این روش خون‌رسانی را به عضلات هدف بهبود می‌دهد و به زدودن پسماندها کمک میکند.
تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS)
تحریک الکتریکی عصب از روی پوست یک مدالیته الکتریکی بوده که از طریق تعدیل درد، موجب تسکین درد خواهد شد.
تزریق کورتیکواستروئید
در صورت سخت بودن التهاب پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید در زانو را تجویز کند. در اثر تزریق در به صورت کامل آرام میشود، البته انجام دادن نرمش‌های کششی و حرکات ورزشی معمول همچنان مهم است.
جراحی
در صورتی که هیچ یک از روش‌های گفته شده نتوانند پاسخگوی کاهش درد و بهبود در حرکت دادن زانوهای بیمار باشند، پزشک از آرتروسکوپی برای برداشتن پلیکا استفاده خواهد کرد. در این روش پزشک دوربین کوچکی را از طریق برشی نیم سانتی‌متری وارد مفصل زانو میکند و بافت پلیکا را می‌برد و برمی‌دارد. ناحیهای که پلیکا از آن برداشته میشود، التیام پیدا خواهد کرد و بافت همبند جای زخمی به‌جای پلیکا ایجاد میشود.
بدون دیدگاه